ΜΑΡΙΝΑ ΑΡΕΤΣΟΥΣ

Μία σύντομη αναδρομή στις εξελίξεις

Ο τουριστικός λιμένας Αρετσούς, κοινώς μαρίνα, με εμβαδόν χερσαίας έκτασης 76 στρέμματα, ξεκίνησε να κατασκευάζεται στα τέλη της δεκαετίας του 1960 και ολοκληρώθηκε λίγο πριν την πτώση της Δικτατορίας. Πρόκειται για υποδομή του Ελληνικού Δημοσίου η οποία με την ανέγερση των εγκαταστάσεων της γειτνιά-ζουσας «πλαζ» την ίδια χρονική περίοδο αλλοίωσε με τρόπο μη αναστρέψιμο την φυσιογνωμία του παραλιακού μετώπου.

Για είκοσι περίπου χρόνια η περαιτέρω αξιοποίηση της υποδομής, δηλαδή πέ-ραν του ελλιμενισμού και της εξυπηρέτησης τουριστικών σκαφών, δεν αποτέ-λεσε αντικείμενο δημόσιων πολιτικών. Με το νόμο 2160/1993 ορίζεται η αρχική χωροθέτηση της μαρίνας και προβλέπεται συντελεστής δόμησης 0,4, με άλλα λόγια επιτρέπεται η ανοικοδόμηση 30.500 τετραγωνικών μέτρων και ποσοστό κάλυψης της έκτασης 20%. Συγκεκριμένα η αρχική χωροθέτηση έδινε την δυνα-τότητα ανέγερσης ξενοδοχείου με μέγιστο ύψος 13 μέτρων, κτίρια εμπορικών δραστηριοτήτων (εστιατόρια, ταβέρνες, καταστήματα ειδών πλοίων, κέντρα διασκέδασης) με μέγιστο ύψος 10 μέτρων, κατοικίες με αντίστοιχο ύψος, αθλη-τικές εγκαταστάσεις καθώς και χώρους εναπόθεσης σκαφών στην ξηρά.

Το εκπονηθέν σχέδιο της νεοσύστατης «Ελληνικά Τουριστικά Ακίνητα Α.Ε» στις αρχές του 2000 για την Μαρίνα δεν θα παρεκκλίνει από τις προβλέψεις του ν. 2160/1993 και το Δημοτικό Συμβούλιο θα το απορρίψει (αποφ.545/2004). Περαιτέρω θα αποφασίσει κατά πλειοψηφία να εκκινήσουν όλες οι απαραίτητες ενέργειες ώστε να εξαιρεθεί η περιοχή της Μαρίνας Αρετσούς από τις διατάξεις του νόμου 2160/1993 και να κηρυχθεί όλη η παραλιακή έκταση ως περιοχή ιδιαίτερου φυσικού κάλλους.

Η μαρίνα δεν θα εξαιρεθεί από τις διατάξεις του ανωτέρω νόμου και στις 13/8/2012 με απόφαση της Διυπουργικής Επιτροπής Αποκρατικοποιήσεων θα μεταβιβαστεί άνευ ανταλλάγματος στο Υπερταμείο (ΤΑΙΠΕΔ). Λίγες μέρες αργότερα στις 27/8/2012 το Δημοτικό Συμβούλιο κατά πλειοψηφία (αποφ. 340/2012) θα απορρίψει κάθε σκέψη αξιοποίησης της παραλιακής ζώνης με σκοπό την αποπληρωμή των δανειακών αναγκών της χώρας. Θα υπογραμμίσει ότι η έκταση δεν μπορεί να χάσει τον δημόσιο και κοινόχρηστο χαρακτήρα της και η αξιοποίησή της μπορεί και πρέπει να γίνει πρωτίστως προς όφελος των κατοίκων της Καλαμαριάς. Υπό αυτή την οπτική ο Δήμος οφείλει να διεκδικήσει την απόδοση ολόκληρης της έκτασης στην κυριότητα του Δήμου και σκοπεύει να προσφύγει στο Συμβούλιο της Επικρατείας κατά της πρώτης διοικη-τικής πράξης που θα εκδοθεί.

Τελικά ο Δήμος Καλαμαριάς δεν θα προσφύγει κατά της μεταβίβασης της μαρίνας από το Δημόσιο στο ΤΑΙΠΕΔ. Με την ομόφωνη απόφαση 95/2013 της 4/3/2013 θα στηρίξει την προσφυγή πολιτών και Συλλόγων της περιοχής (μεταξύ αυτών και ο Σύλλογος Κατιρλιωτών) στο Συμβούλιο της Επικρατείας οι οποίοι αιτήθηκαν πρώτον την ακύρωση της μεταβίβασης και δεύτερον ότι σε περίπτωση που η μεταβίβαση δεν ακυρωθεί τότε το ΤΑΙΠΕΔ να μην προχωρήσει στην τσιμεντοποίηση της έκτασης με συνέπεια τη συρρίκνωση του δημόσιου χώρου και την αναίρεση του κοινόχρηστου χαρακτήρα του. Τρία χρόνια αργότερα στην απόφαση 1131/2016 το Συμβούλιο της Επικρατείας δεν θα ακυρώσει την μεταβίβαση της Μαρίνας στο ΤΑΙΠΕΔ με την δικαιολογία ότι αυτή γίνεται για την εξυπηρέτηση των ταμειακών αναγκών της χώρας. Ωστόσο θα υπογραμμίσει ότι στο ΤΑΙΠΕΔ δεν μεταβιβάζονται νέα δικαιώματα αλλά μόνο αυτά που σχετίζονται με τη εξυπηρέτηση των λειτουργικών αναγκών του τουριστικού λιμένα και δεν αίρεται ο προέχων σκοπός, δηλαδή δεν αίρεται ο κοινόχρηστος χαρακτήρας της έκτασης.

Το 2020 το ΤΑΙΠΕΔ θα κοινοποιήσει τη μελέτη περιβαλλοντικών επιπτώσεων για την αξιοποίηση της Μαρίνας, μία μελέτη ξεκάθαρα εμφορούμενη από οικονομικές επιταγές διαχείρισης ακινήτων. Σε αυτήν θα προταθούν τρεις εναλλακτικές για την αναβάθμιση και τον εκσυγχρονισμό του τουριστικού λιμένα. Η πρώτη εναλλακτική πρότεινε τη μηδενική λύση, δηλαδή τη διατήρηση της υπάρχουσας κατάστασης, ο κοινόχρηστος χώρος θα έμενε ανέπαφος ενώ οι υποδομές και η λειτουργία δεν θα υφίσταντο καμία αναβάθμιση. Για το ΤΑΙΠΕΔ η μηδενική λύση είναι εξαρχής απορριπτέα διότι θα έχει αρνητικές επιπτώσεις στην συνολική εικόνα του παράκτιου μετώπου και δεν αποτελεί ρεαλιστική λύση. Η διατήρηση, δηλαδή, του κοινόχρηστου χώρου αποτελεί τροχοπέδη για την κοινωνική ευημερία, ενώ η προσέγγιση του χώρου με όρους οικονομικής αποτελεσματικότητας θα προκριθεί ως βέλτιστη.

Η προσέγγιση της έκτασης ως ακινήτου προς οικονομική και τουριστική εκμε-τάλλευση καθίσταται σαφέστατη εξετάζοντας τις υπόλοιπες δύο εναλλακτικές. Κοινό σημείο των δύο επόμενων προτάσεων είναι ο συντελεστής δόμησης 0,2, δηλαδή η υπερδόμηση 14.660 τετραγωνικών, η κατάτμηση της κοινόχρηστης έκτασης σε επιμέρους οικόπεδα και η απόδοση χρήσεων γης τουρισμού και αναψυχής (που επιτρέπουν μεταξύ άλλων την ανέγερση ξενοδοχείου, καζίνο, καταστημάτων εστίασης, χώρων στάθμευσης κ.α). Η ποιοτική διαφορά μεταξύ των δύο, πέραν της απαράδεκτης συρρίκνωσης και υπερεμπορευματοποίησης της έκτασης, είναι ότι στη μεν πρώτη προβλέπονται 8.000 τετραγωνικά μέτρα για την ανέγερση ξενοδοχείου ενώ στην δεύτερη 8.900 τετραγωνικά μέτρα για την ανέγερση κατοικιών μέγιστου ύψους 8 μέτρων.

Αξιολογώντας κατά το δοκούν τις παραπάνω προτάσεις, το ΤΑΙΠΕΔ θα προ-κρίνει την πρώτη λύση διότι – σύμφωνα με το σκεπτικό της - τόσο από περι-βαλλοντική όσο και από λειτουργική άποψη αυτή ενσωματώνεται με τον βέλτιστο τρόπο στο παραλιακό μέτωπο της πόλης της Καλαμαριάς, εξασφαλίζει την άρτια λειτουργία της μαρίνας και περιορίζει τις επιπτώσεις στο περιβάλλον. Λες και η ανοικοδόμηση 14.660 τετραγωνικών μέτρων, δηλαδή μιας πόλης εντός της πόλης, δεν έχει επίπτωση στο περιβάλλον και δεν παραμορφώνει το ήδη αλλοιωμένο παραλιακό μέτωπο!!

Στα πλαίσια της δημόσιας διαβούλευσης επί της Μελέτης, το Δημοτικό Συμβού-λιο Καλαμαριάς θα απορρίψει την υπερδόμηση της Μαρίνας και θα αντιπρο-τείνει τη μικρότερη δόμηση της έκτασης. Συγκεκριμένα θα αποφασίσει και θα προτάξει, κατά πλειοψηφία, (αποφ.122/2020) συντελεστή δόμησης 0,1, δηλαδή ανέγερση 7.500 τετραγωνικών, θα απορρίψει την ανέγερση ξενοδοχείου ή/και κατοικιών, θα θέσει ως μέγιστο εμβαδό των εμπορικών χώρων τα 50 τετραγωνικά μέτρα και θα απαιτήσει την εξασφάλιση της ελεύθερης και δωρεάν πρόσβασης των κατοίκων. Αν και θα διαφοροποιηθεί ως προς τον συντελεστή δόμησης, η απόφαση του ΔΣ δεν θα προτείνει ηπιότερες χρήσεις γης και θα ταυτιστεί με αυτές της Μελέτης του ΤΑΙΠΕΔ που επιτρέπουν την ανέγερση καζίνο, χώρων εστίασης και στάθμευσης κτλ. Τέλος, ως επιπλέον προϋποθέσεις θα ζητήσει την ολοκλήρωση του αλιευτικού καταφυγίου πριν την έναρξη εργα-σιών στην Μαρίνα και την παραχώρηση στο Δήμο του Ρεμέτζο, της Προποντίδας και της πλαζ.

Μη λαμβάνοντας υπόψη καμία προϋπόθεση από αυτές που έθεσε η απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου και πριν από την απαιτούμενη έγκριση της Στρα-τηγικής Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων, τον Ιανουάριο του 2021 το ΤΑΙΠΕΔ θα προκηρύξει διεθνή διαγωνισμό για την παραχώρηση της Μαρίνας για 35 χρόνια, καλώντας τους υποψήφιους επενδυτές να καταθέσουν δήλωση ενδιαφέροντος. Βασιζόμενος στην εξόφθαλμη παράκαμψη της προβλεπόμενης διοικητικής διαδικασίας, ο Δήμος Καλαμαριάς θα προσφύγει ενώπιον της Επι-τροπής Αναστολών του Συμβουλίου της Επικρατείας θα αιτηθεί και θα πετύχει την ακύρωση του διαγωνισμού στις 15 Μαρτίου 2022.

Στις 26 Ιανουαρίου 2023 θα δημοσιευθεί το Προεδρικό Διάταγμα για την έγκριση του γενικού σχεδιασμού της μαρίνας Καλαμαριάς που θα καθορίσει τις χρήσεις γης και θα θέσει τις γενικές κατευθύνσεις σχεδιασμού για την χερσαία και την θαλάσσια ζώνη της έκτασης. Αυτές θα αποτυπωθούν λεπτομερέστερα στη Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων του ΤΑΙΠΕΔ που θα δημοσιευθεί το Μάιο της ίδιας χρονιάς. Η Μελέτη δεν θα εισφέρει τίποτε καινούργιο καθώς πρόκειται για κείμενο που αναπαράγει την προγενέστερη πρόταση και το αντίστοιχο δυστοπικό καθεστώς που θα προκύψει από την ανέγερση 14.660 τετραγωνικών στην μαρίνα, χωρίς να αναλύει τις πραγματικές περιβαλλοντικές επιπτώσεις των προτεινόμενων έργων. Αντιδρώντας με αρκετή καθυστέρηση, έναν χρόνο αργότερα, η Διοίκηση θα καταθέσει ενώπιον του Συμβουλίου της Επικρατείας αίτηση ακύρωσης του Προεδρικού Διατάγματος για τον σχεδιασμό της μαρίνας Καλαμαριάς, επικαλούμενος, μεταξύ άλλων, ότι οι ρυθμίσεις στις οποίες προέβη δεν λαμβάνουν υπόψη τους όρους και τις προϋποθέσεις που έθεσε το Δημοτικό Συμβούλιο Καλαμαριάς (συντελεστής δόμησης 0,1 δηλαδή ανέγερση 7.500 τετραγωνικών μέτρων). Η αίτηση ακύρωσης είχε προγραμ-ματιστεί να εξεταστεί στις 15 Ιανουαρίου 2025, πλην όμως μεταφέρθηκε και αναμένεται η κοινοποίηση της νέας ημερομηνίας.