Τώρα πια, το Κόδρα
και το παραλιακό μέτωπο κινδυνεύουν πραγματικά.
Τις τελευταίες
μέρες δεκάδες πολίτες αποκάλυψαν τις επιθυμίες του για το πώς θέλουν να
διαμορφωθεί το πρώην στρατόπεδο Κόδρα, στον διαγωνισμό «ιδεών» που προκήρυξε
ένας ευρωπαϊκός οργανισμός συμβούλων διαχείρισης ευρωπαϊκών κονδυλίων, σε
συνεργασία με την Περιφέρεια και τον δήμο Καλαμαριάς.
Ο μόνος που δεν
αποκάλυψε τα δικά του σχέδια, παρότι είναι ο πιο άμεσα υπεύθυνος για την
περιοχή, είναι ο ίδιος ο δήμος Καλαμαριάς! Κανείς δεν ξέρει τις πραγματικές
προθέσεις της δημοτικής αρχής, σχετικά με την «αξιοποίηση» του πρώην
στρατοπέδου. Προφανώς, πέραν των γενικόλογων προεκλογικών εξαγγελιών, δεν υπήρξε ποτέ και δεν υπάρχει σήμερα όραμα ούτε συγκεκριμένο σχέδιο δράσης από πλευράς δήμου για το
μέλλον του μοναδικού και εμβληματικού αυτού χώρου.
Ένα είναι βέβαιο.
Ότι υπάρχει μία διαχρονική αβελτηρία και μία φυσική απέχθεια στη δημιουργία ενός ενιαίου,
αδόμητου και αποκλειστικά πράσινου δημόσιου χώρου από την οδό Χηλής και την οδό
Παπάγου μέχρι τη θάλασσα. Θεωρείται, αντίθετα, προτιμότερο ένα περίκλειστο «πάρκο» απροσδιόριστης, περιορισμένης έκτασης με άφθονο τσιμέντο για συγκεκριμένες χρήσεις.
Προς την
κατεύθυνση αυτή, αμέσως μετά την εκλογή της νέας δημοτικής διοίκησης, δημιουργήθηκε
μία ομάδα που λειτούργησε υπό τις οδηγίες της ΜΚΟ Mama Gaia, η εμπλοκή της
οποίας κόστισε στον Δήμο περί τις 10.000 ευρώ. Τα συμπεράσματα αυτής της ομάδας που, με την ενεργή δράση πολιτών, εξέτασε
το πρόβλημα σφαιρικότερα και εντόπισε τα ουσιαστικά βήματα που απαιτούνται για
την προστασία ολόκληρης της περιοχής μέχρι τη θάλασσα, δεν άρεσαν στους
διοικούντες διότι προτείνονταν συγκεκριμένες ενέργειες θωράκισης του χώρου προς
κατεύθυνση προφανώς αντίθετη από αυτήν που προκρίνεται επισήμως. Έτσι οι προτάσεις αυτές εξαφανίσθηκαν και δεν αναφέρονται πουθενά. Ακολούθησε, για τη
δημιουργία εντυπώσεων, μία δειλή απόπειρα εμπλοκής των αποφοίτων της Γερμανικής
Σχολής ώστε να «υιοθετήσουν» τμήματα του πρώην στρατοπέδου, αλλά και αυτή
χάθηκε στην ομίχλη της αβεβαιότητας. Στη συνέχεια δημιουργήθηκε πομπωδώς μία «Επιτροπή διαβούλευσης για την αξιοποίηση του πρώην στρατοπέδου Κόδρα» προκειμένου να καθοδηγήσει στην αποκάλυψη του λαμπρού
μέλλοντος του πρώην στρατοπέδου, ως συνέχεια πάντα της κατάστασης που έχουν
διαμορφώσει οι μέχρι σήμερα κρατούντες.
Και πρόσφατα -
έτσι ξαφνικά - προέκυψαν από το πουθενά κάποιοι ξένοι σύμβουλοι που
διαχειρίζονται ευρωπαϊκά κονδύλια σε διαφορετικές χώρες, και που - άγνωστο πως -
συμπεριέλαβαν και το πρώην στρατόπεδο Κόδρα στη λίστα με τα ευρωπαϊκά projects τους, στα οποία θέλουν να
εφαρμόσουν - σε όλους εμάς τους ιθαγενείς που δεν κατέχουμε από τέτοια - τις
αντιλήψεις του New Bauhaus. Και εδώ αρχίζουν να παίρνουν σάρκα και
οστά οι υπαρξιακές απειλές κατά του Κόδρα και να αποκαλύπτονται οι πραγματικές
διαστάσεις των επαπειλούμενων αλλοιώσεων του πραγματικού του χαρακτήρα, ως μοναδικό
και πολύτιμο για την περιοχή άλσος-πάρκο μέχρι τη θάλασσα.
Ποιός είναι
λοιπόν ο υπό διαμόρφωση χώρος; Ποια είναι η πραγματική του έκταση; Ποια είναι
τα όρια του χώρου για τον οποίον καλούνται οι πολίτες να εκφράσουν τη γνώμη τους; Ποιος είναι ο ρόλος και ποιά είναι η χρησιμότητα του; Τι φυσικοί
και νομικοί περιορισμοί υφίστανται; Τι είναι πρακτικά και θεσμικά εφικτό να
πραγματοποιηθεί μέσα σε αυτόν το χώρο; Από τι και από ποιους κινδυνεύει σήμερα
αυτή η έκταση; Τίποτε από όλα αυτά δεν αποκαλύπτεται στους συμμετέχοντες στον
«διαγωνισμό ιδέων», έτσι ώστε οι προτάσεις που υποβάλονται να έχουν κάποια
στοιχεία ρεαλισμού.
Δεν αναφέρεται π.χ. πουθενά το κρίσιμο στοιχείο ότι ολόκληρη
η περιοχή είναι χαρακτηρισμένος ιστορικός τόπος,
με ό,τι αυτό συνεπάγεται. Δεν αναφέρεται πουθενά ότι πρόκειται για κηρυγμένο
αρχαιολογικό χώρο που εκτείνεται μέχρι τη θάλασσα, περιλαμβάνοντας όλο το
ακρωτήριο καθώς και την έκταση του Κυβερνείου και συνιστά κατ’ αυτό τον τρόπο
μία αδιαίρετη ενότητα προς το παράλιο και μη τμήμα του, ένθεν και ένθεν της
οδού Σοφούλη που, σύμφωνα με την Εφορία Αρχαιοτήτων, πρέπει να αντιμετωπίζεται ως
ενιαίος χώρος. Δεν αναφέρεται επίσης πουθενά η απόφαση 288/2003 του Σ.τ.Ε., η οποία απαγορεύει την επιπλέον δόμηση και με βάση την οποία ξηλώθηκε το παράνομο parking που είχε στηθεί από τον Δήμο πριν 20
χρόνια δίπλα στο γήπεδο του Απόλλωνα, και ότι η διέλευση και στάθμευση
αυτοκινήτων σε ολόκληρο το πρώην σταρτόπεδο απαγορεύεται ακόμη και σήμερα αυστηρά.
Ούτε αναφέρεται πουθενά ότι εκκρεμούν ανεφάρμοστες οι αποφάσεις του Δημοτικού
Συμβουλίου που επιτάσσουν τον επιβεβλημένο από τον πολεοδομικό νόμο του 2020 χαρακτηρισμό
του πρώην στρατοπέδου ως «Περιοχή Ειδικής Νομικής Προστασίας», αλλά και την απάλειψη των
δύο παραγράφων ενός άλλου προγενέστερου νόμου του 1997 που
προβλέπουν θέατρο και μουσείο μέσα στο Κόδρα (τα οποία περιττεύουν εφόσον το
Παλατάκι φυσιολογικά ενσωματωθεί στο Κόδρα), καθώς και την τοποθέτηση μπάρας
στο ύψος της οδού Χηλής με σκοπό να αποτραπεί η στάθμευση και η διέλευση
οχημάτων εντός του πρώην στρατοπέδου. Δεν αναφέρεται πουθενά ότι
σήμερα υπάρχουν χαράξεις οδών μέσα στο πρώην στρατόπεδο που δεν έχουν
υλοποιηθεί (προφανώς γιατί δεν χρειάζονται), και που πρέπει να καταργηθούν.
Το αποτέλεσμα είναι να
προτείνονται, στην πλειονότητα τους, από τους συμμετέχοντες στον διαγωνισμό
ιδεών πράγματα αβάσημα και ανεπίτρεπτα για τον χώρο αυτόν, που όχι μόνον δεν
αγγίζουν ούτε κατά προσέγγιση τα πραγματικά προβλήματα αλλά και τις δυνατότητες
του πρώην στρατοπέδου, αλλά αντίθετα οδηγούν συχνά προς λάθος κατεύθυνση. Τούτο είναι
ίσως αναμενόμενο, δεδομένου ότι η περιγραφή της περιοχής «μελέτης» που αναρτήθηκε για
τον «διαγωνισμό ιδεών» είναι ελλειπέστατη, ατελής, πλειμμελής και (σκόπιμα?)
παραπλανητική, όντας πολύ συνοπτική προέρχεται από την ιστοσελίδα ενός
οίκου δημοπρασιών έργων τέχνης (??), άγνωστης σχέσης με την περιοχή.
Υπάρχουν πάντως κάποιες
ενδιαφέρουσες ιδέες καθώς και προτάσεις από
ιδιώτες που γνωρίζουν και απολαμβάνουν το Κόδρα καθημερινά, που προβάλλουν
κάποιες από τις πραγματικές διαστάσεις του θέματος. Στις περισσότερες
κυριαρχεί η αντίληψη της επικράτησης του πρασίνου και της ενιαίας επέκτασης
μέχρι τη θάλασσα, με το Παλατάκι να αποτελεί οργανικό κομμάτι του πρώην
στρατοπέδου, η αξιοποίηση του οποίου ως κεντρικός χώρος εκδηλώσεων ολόκληρου
του άλσους Κόδρα, καθιστά άχρηστα καινούργια θέατρα και άλλες μεγαλεπίβολες
εγκαταστάσεις μέσα στο Κόδρα, όπου πρέπει να κυριαρχεί αποκλειστικά το πράσινο
και οι συναφείς με αυτό δραστηριότητες.
Και δεν είναι
μόνον ότι όλα τα αναγκαία και απαραίτητα στοιχεία για την πλήρη και
ολοκληρωμένη θεώρηση του προβλήματος δεν έχουν παρουσιασθεί σε όσους θα ήθελαν
να προτείνουν κάτι. Είναι και η πρόσφατη απόφαση του Δημοτικού
Συμβουλίου που πέρασε με ψήφους της διοικούσας παράταξης ΥΠΕΡ της ΠΑΡΑΝΟΜΗΣ διαρπαγής και εκμετάλλευσης του Κυβερνείου από
την ΕΤΑΔ Α.Ε./Υπερταμείο [η αντιπολίτευση ήταν αντίθετη] που αποσπά το Παλατάκι
και το αποκόπτει οριστικά από το υπόλοιπο Κόδρα. Όλα αυτά αποκαλύπτουν
όχι μόνο την αδιαφορία του δήμου για την επιβολή της νομιμότητας (το Παλατάκι ανήκει στο Υπουργείο Οικονομικών και όχι στην ΕΤΑΔ Α.Ε. γιατί βρίσκεται μέσα σε αρχαιολογικό χώρο) αλλά και ότι ο δήμος δεν έχει απολύτως κανένα σχέδιο για την
προστασία της ακεραιότητας και του χαρακτήρα του Κόδρα, αποδεχόμενος με την
πρώτη ευκαιρία τον κατακερματισμό του καθώς και την διάσπαση του ενιαίου
χαρακτήρα της παραλιακής ζώνης.
Κάτι που
επιβεβαιώνεται και στην ανατολική πλευρά του πρώην στρατοπέδου, το μεγαλύτερο
τμήμα της οποίας έχει μετατραπεί ΠΑΡΑΝΟΜΑ σε άναρχο χώρο στάθμευσης παντός
είδους οχημάτων που αλλοιώνει τον χώρο και καταστρέφει αργά αλλά σταθερά το παρακείμενο δασύλλιο.
Εξυπηρετώνται, όμως, έτσι τα αυθαίρετα σχέδια της Μητρόπολης Καλαμαριάς για ένα «τάμα» ενός τεράστιου ναού ανταγωνιστικού της Παναγίας Σουμελά
(!!!) με καταπάτηση δημόσιου χώρου και με την ριζική άλλοίωση του φυσικού
αλλά και του νομοθετημένου χαρακτήρα του άλσους-πάρκου σε ολόκληρο το ανατολικό
τμήμα του. Ενώ ο δήμος ενισχύει τα τελευταία χρόνια εμμέσως μεν, ενεργά δε, αυτήν
τη συστηματική προσπάθεια καταπάτησης δημόσιας περιουσίας από την Εκκλησία.
Και το κερασάκι
σε όλα αυτά είναι ότι το υπό εξέλιξη πρόγραμμα υπό την καθοδήγηση των
ξένων διαχειριστών προβλέπει την πραγματοποίηση έργων με τη μέθοδο του crowdfunding, ήτοι με την ενεργητική
χρηματοδότηση από ιδιώτες που θα αποκτούν ειδικά δικαιώματα και θα κυριαρχήσουν
στο χώρο, μετατρέποντάς τον σταδιακά σε ιδιωτικό αγαθό.
Εάν αυτές οι
μεθοδεύσεις προχωρήσουν, μάλλον θα πρέπει να ξεγράψουμε το άλσος-πάρκο Κόδρα ως έναν
ενιαίο χώρο/πνεύμονα πρασίνου μέχρι τη θάλασσα, ελεύθερο και διαθέσιμο σε όλους.
Πρέπει να ξεχάσουμε το ενιαίο παραλιακό μέτωπο αλλά και το τελευταίο κομάτι που έχει
απομείνει ως δημόσιος ελεύθερος χώρος περιπάτου και αναψυχής δίπλα στη θάλασσα.
Η Καλαμαριά θα στερηθεί τον μοναδικό πνεύμονα αναπνοής που της απέμεινε, και θα γυρίσει για πάντα
την πλάτη της στη θάλασσα.
Σύλλογος Κατιρλιωτών "Άγιος Ιωάννης ο Πρόδρομος"